اسیب شناسی اعتیاد

خوشبختانه اعتیاد به الکل در کشور ما به دلیل حرمت نوشیدنی‌های الکلی رواج ندارد ولی در کشورهای غربی که سوءمصرف الکل رایج است، پیامدهای ناخوشایند و جدی بهداشتی، شخصی، کاری و مالی را می‌بینیم. سوءمصرف الکل می‌تواند نوعی وابستگی جسمانی به الکل نیز باشد. عوامل ژنتیکی، روان‌شناختی و اجتماعی، همگی در این اعتیاد دخیل هستند.

 چطور می‌توانیم بفهمیم فرد چنین اعتیادی دارد؟

از یاد بردن گفت و شنودها یا قول و قرارها از ویژگی افراد معتاد به الکل است. همچنین این افراد به فعالیت‌ها و سرگرمی‌هایی که قبلا با آنها احساس شادی و نشاط می‌کردند، دیگر علاقه‌ای نشان نمی‌دهند و با نزدیک شدن به زمان معمول مصرف الکل، تحریک‌پذیر و بی‌قرار می‌شوند، به‌ویژه اگر الکل دم دست نباشد. این افراد الکل را در جاهای غیرعادی در منزل، سر کار یا خودرو نگهداری می‌کنند. دارای مشکلات قانونی یا مشکلاتی در روابط بین فردی، استخدام یا مسایل مالی هستند. هریک از این حالات ممکن است به‌صورت پیوسته یا دوره‌ای گریبان‌گیر فرد باشد. در حقیقت این وابستگی جسمانی یا سوءمصرف الکل که مشخصه آن ایجاد تحمل و نشانه‌های ترک و رفتار وسواسی در رابطه با مصرف آن است، فرد الکلی یا معتاد را از فردی که زیاد‌ه‌روی می‌کند افتراق می‌دهد.

 علل بروز این نوع اعتیاد چیست؟

سوءمصرف الکل بی‌سر و صدا ایجاد می‌شود. در واقع این عارضه هم‌زمان با مصرف بیش از حد الکل و به دنبال آن تغییر بالانس برخی از مواد شیمیایی موجود در مغز و در نتیجه میل زیاد به مقادیر بیشتری از الکل روی می‌دهد. این مواد شیمیایی شامل گاماآمینوبوتیویک ‌اسید است که باعث مهار تکانش‌گری (بلااختیار بودن) می‌شود. گلاتامات نیز می‌تواند باعث تحریک سیستم عصبی شود. همچنین نور اپی‌نفرین در پاسخ به استرس آزاد می‌شود. عوامل روان‌شناختی هم می‌توانند به مصرف افراطی الکل منجر شوند. به علاوه، عوامل اجتماعی و فرهنگی هم می‌توانند در فرآیند اعتیاد نقش بازی کنند. با روش فریبنده و جذابی که قسمت تبلیغات و برنامه‌های سرگرم‌کننده کشورهای اروپایی و آمریکایی، الکل را به تصویر می‌کشند این پیام نادرست را به مخاطب القا می‌کنند که مصرف آن بلامانع است.

 نحوه تاثیر الکل در بدن چگونه است؟

الکل‌ها گروهی از ترکیبات شیمیایی هستند که از بسیاری از آنها به مقدار کم در عطرها، عصاره‌ها، تنتورها، رنگ‌ها و محصولات دیگر استفاده می‌شوند. وجود الکل‌ها در بسیاری از فرآیندهای تولید ضروری است. مصرف الکل بر نواحی تفکر، عواطف و قضاوت تاثیرگذار است و درنهایت می‌تواند باعث اختلال در تکلم و تعادل عضلانی شده و فرد را به خوابی عمیق فرو ‌ببرد. نوشیدن مقادیر زیاد الکل مرگ‌بار است، به‌طوری که الکل می‌تواند با از کار انداختن شدید مراکز حیاتی در مغز، فرد را در یک کمای خطرناک و مرگبار فرو برد. اصلی‌ترین محل جذب الکل در روده باریک قرار دارد. اگرچه مقادیر بسیار جزیی هم در دهان و مری و کمی بیشتر هم در معده جذب می‌شود. میزان و سرعت جذب الکل بستگی به خوردن یا نخوردن غذا در دقایق قبل از مصرف الکل دارد. به سخن دیگر اگر معده خالی باشد، الکل معمولا به سرعت جذب می‌شود. غذای موجود در معده یا روده باریک به خصوص غذاهای جامد و پرچرب با کند ساختن سرعت تخلیه معده جذب الکل به داخل جریان خون را کاهش می‌دهد. زمانی که الکل جذب می‌شود به سرعت در سرتاسر بدن، یا به تعبیری هر جا آب وجود دارد از جمله داخل سلول‌ها توزیع می‌شود. این توزیع، مسمومیت ناشی از الکل را توجیه می‌کند. نوشیدن الکل روی غذا مدت سوخت و ساز آن را طولانی کرده و به غلظت کمتر الکل در جریان خون منجر می‌شود. الکل با اتساع عروق خون زیر پوست در ابتدا باعث نوعی احساس گرما می‌شود که البته موقتی است. ضربان نبض تندتر می‌شود و بدن شما ادرار بیشتری تولید می‌کند که علت آن افزایش دریافت مایعات و همین‌طور عملکرد الکل برکلیه‌هاست. بدن فرد الکلی، الکل و سایر غذاها را به مصرف می‌رساند یعنی در کبد متابولیزه کرده و گرما و انرژی تولید می‌کند اما این ماده فاقد ویتامین، ماده معدنی یا پروتئین است و از همین روست که افراد الکلی دچار کمبود مواد مغذی هستند. پزشکان مدت‌ها گمان می‌کردند که آسیب کبدی شایع در میان افراد الکلی مانند کبد چرب، سیروز، مربوط به تاثیر الکل بر وضعیت تغذیه‌ای فرد است اما امروزه مشخص شده است که اثر سمی الکل می‌تواند مستقیم به کبد آسیب برساند.

الکل و 5 عامل خطرساز

مصرف مداوم الکل در طول زمان به نوعی وابستگی جسمانی منجر می‌شود. با این حال، نوشیدن به خودی خود تنها یکی از عوامل خطرساز در سوءمصرف الکل محسوب می‌شود. سایر عوامل عبارت‌اند از:
سن. افرادی که در سنین پایین به مصرف الکل روی می‌آورند، سنین نوجوانی یا پایین‌تر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اعتیاد الکلی هستند.
ژنتیک. ممکن است آرایش ژنتیکی شما باعث اختلالاتی در بالانس یک یا چند ماده شیمیایی در مغز شده و خطر وابستگی به الکل را افزایش دهد.
جنسیت. احتمال سوءمصرف الکل در مردان بیشتر از زنان است. با وجود این وقوع اعتیاد الکلی طی 30 سال گذشته در جهان و میان زنان افزایش پیدا کرده است.
سابقه خانوادگی. خطر ابتلا به اعتیاد الکلی در میان افرادی که یکی از والدین آنها یا هر دو سوءمصرف الکل دارند بالاتر است.
اختلالات عاطفی. افسردگی یا اضطراب خطر سوءمصرف الکل را بالا می‌برد و علت آن هم این است که فرد برای سرکوب موقت کشمکش‌های روانی الکل را گزینه مناسبی می‌یابد.